in een andere blog heb ik geschreven over een nieuwe samenwerkingsvorm WiM. Daar wordt ook beschreven dat de verschillende organisaties een taak en verantwoorlijkheid hebben in Nederland. Deze keer het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de schijnwerpers 😉 Het PBL heeft als doelstelling het maken van strategische beleidsanalyses op diverse thema’s en onderwerpen.
Op Prinsjesdag (3e dinsdag van september) spreekt onze Koning Willem Alexander de troonrede uit. Ter voorbereiding worden door de verschillende (overheids)organisaties diverse rapporten gepubliceerd. Waaronder de Planbureaus in Nederland; Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Deze organisaties blikken vooruit en schetsen verschillende scenario’s voor ONZE TOEKOMST 💚 Voor het maken van deze rapporten, prognoses, (simulatie)modellen en adviezen zijn betrouwbare cijfers nodig. Hiervoor is in Nederland het Centraal Bureau voor de Statistiek opgericht op 9 januari 1899.
Vier scenario’s voor de inrichting van Nederland in 2050, Ruimtelijke Verkenning 2023 (PBL, blz 70-71)
In hoofdstuk 9, gebruik van de scenario’s wordt uitgelegd hoe beleidsmakers deze scenario’s kunnen gebruiken voorzien van aandachtspunten. Stap voor stap kan er door middel van Mobiliteit samen toegewerkt worden naar stimuleren van Bereikbaarheid en Toegankelijkheid, voor een Inclusieve samenleving voor de Reizigers en gehele maatschappij. Daarvoor zijn de juiste inzichten nodig en de DURF om Politieke keuzes te maken voor een TRANSFORMATIE. Door middel van subsidies en investeringen in innovatie met open en transparante aanpak komen wij samen VOORUIT.
Overzicht van de kenmerken per scenario Ruimtelijke Verkenning 2023 (PBL, blz 62-62)
even terug in de tijd, naar aanleiding van deze blog is een avond in het Evoluon in 2004. Ik kan het niet helemaal meer terughalen in mijn geheugen of het een vervolg was op een vragenlijst die ik gevuld had of dat ik een oproep had gelezen in de lokale krant. Hoe dan ook er werd een avond georganiseerd in het Evoluon, die locatie was alleen al voldoende reden om mezelf voor deze avond op te geven. Tijdens deze avond werd er ruimte gegeven aan de aanwezige burgers om input te geven op diverse bestuurlijke onderwerpen. Ik zat bij de sessie over de woningmarkt, dat sprak mij het meeste aan als stedebouwkundige. In deze blog blik ik kort terug op mijn ervaring van burgerparticipatie en deel ik uiteraard het eindproduct een Krant die is aangeboden aan minister Dekkers.
Mensen die mij kennen weten dat ik graag mijn kennis en expertise deel en als er de ruimte is mijn standpunt geef. Ik werd enthousiast van de sessie, betrokken burgers vertellen een verhaal en het is dan de kunst om eruit te filteren wat belangrijk is. De sessie waar ik bij aanwezig was ging over de woningmarkt, georganiseerd door VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer). Het is goed dat de (landelijke) politiek luistert naar wat de burgers willen, welke problemen zij ervaren en wat de toekomstwensen zijn. Daarna volgt de uitdaging om uit deze tegenstrijdige belangen de grote lijn halen en dit meenemen in een visie voor de toekomst. Ieder zijn of haar eigen vakgebied.
Na afloop van de sessie werd een oproep gedaan om mee te denken in een burgerparticiatie traject. Ik heb mezelf hiervoor opgegeven en reflexteren op dit avontuur kan ik vertellen dat dit een zeer leuk en leerzaam traject was met bevolgen medewerkers vanuit VROM, goede proces begeleiding door Twijnstra Gudde en zeer kritisch en inhoudelijke burgers, soms met een functie bij een (overkoepelende) woningcooperaties. Vor de afsluiting van het traject hebben wij samen een krant gemaakt die is aangeboden aan Minister Dekker bij de Winkel van Sinkel in Utrecht.
Deze krant staat (verstopt) op mijn LinkedIn pagina. Het is nu, na bijna 20 jaar, tijd om deze een meer prominente plek op mijn website (portfolio) te geven. Wellicht kunnen deze inzichten weer herniewde input geven aan de complexe dossiers die er spelen in ons land. Veel leesplezier en neem er een lekker koekje bij 😉
In Utrecht is de OV campus, dat is de gezamenlijke (vergader)ruimte van Samenwerkingsverband DOVA, CROW/KpVV (Kennisplatform Verkeer en Vervoer) en VDVN (Vereniging Doelgroepenvervoer Nederland). Elke maand wordt er een sessie georganiseerd voor en door de verschillende organisaties. In november 2022 werd aan OV-data gevraagd of ze iets konden vertellen over Data op een begrijpelijke manier, letterlijk was de vraag voor Dummies. Samen met 2 mensen uit mijn OV-data team heb ik de presentatie gegeven. In deze korte (portfolio)blog leg ik enkele highlight toe en deel ik de presentatie.
Het doel van de presentatie was om duidelijk te maken dat vanalles data is. Aan de hand van wikipedia werden enkele definities uitgelegd waarna wij aan de hand van 3 voorbeelden uit onze werkpraktijk verder uitleg gaven over Data.
Het facturenoverzicht is relatief eenvoudig in Excel met per verschillende kenmerk van de factuur één kolom in Excel, zoals factuurdatum, factuurbedrag, organisatie, projectcode etc. De vervoerders in Nederland leveren databestanden aan volgens de afgesproken en geldende BISON standaar voor de dienstregeling. Eind 2022 was dat nog de standaard KV1 (koppelvlak 1). Aan de hand van de BISON documentatie en het aanleverproces is uitgelegd dat dit een heel andere data is, ook bestaande uit meerdere databestanden. Het laatste voorbeeld dat behandeld was is de afgesproken dataset voor de Drukte Indicator welke opgesteld is on Corona tijd om de reizigers te informeren over de te verwachte drukte in de voertuigen in het Openbaar Vervoer.
Na deze voorbeelden is aan de hand van een stappenplan uitgelegd op welke manier je chocolade kan maken van data. Met andere woorden op welke manier Data tot inzicht kan leiden voor Beleid- en ook voor Kennis-vragen. Wil je meer weten bekijk dan de volledig presentatie Data voor Dummies.
Voor de 9e verjaardag van mijn zoon Bram was ik dit jaar aan de beurt om hetkinderfeestte organiseren. Hij had bedacht dat hij graag wilde springen in een trampolinepark met zijn vrienden. Zo gezegd zo gedaan dacht ik, dat liep toch net even anders. Lees meer in deze blog over mijn ontdekkingsreis in de wereld van Openbaar Vervoer en de beschikbare informatie.
Zaterdag 19 juni was het dan eindelijk zover, het kinderfeest van Bram. Voordat het zover was ben ik druk bezig geweest met de voorbereidingen, iets dat ik overigens met plezier doe. Bram had naast zijn broer Stijn nog 6 kinderen uitgenodigd voor zijn JUMP feest. Op die manier kunnen mijn ex-man en ik ieder 4 kinderen meenemen in de auto. Bij de uiteindelijke datum dat alle kinderen konden was hij helaas in het buitenland om te fietsen. Het feestje was al uitgesteld met Corona en de maatregelen dus Bram en ik hadden besloten dat het JUMP feest toch 19 juni zou plaatsvinden. Er waren 2 opties; (1) een andere ouder vragen om mee te rijden naar het trampolinepark in Eindhoven of (2) met alle kinderen in de bus naar het trampolinepark. Ik koos voor de laatste opties en lees verder voor mijn zoektocht naar informatie naar manier van betalen en reismogelijkheden.
Ik kan toch wel zeggen dat ik een ervaren OV reiziger ben en daarnaast werk ik ook nog eens bij Samenwerkingsverband DOVA, een samenwerking van Decentrale OV-autoriteiten. De vraag hoe lang duurt de reis van Eindhoven CS naar de Fakkellaan? kon ik gemakkelijk beantwoorden met een reisplanner. Zelf gebruikt ik hiervoor vaak die van de NS of 9292, zowel de app als de internetpagina.
reisadvies bij 9292
Na 7 haltes vanaf Eindhoven busstation zijn wij binnen 20 minuten op plaats van bestemming. De volgende vraag waarop ik antwoord zocht was wat kost een rit van 7 haltes? Die vraag leverde verschillende antwoorden op, afhankelijk van de informatiebron. Bij 9292 kwam ik op een tarief van 1,76 euro zonder korting en 1,16 euro voor een enkele reis met 24% korting voor Bus, Tram en Metro (BTM) voor kinderen tussen 4 en 11 jaar. Bij de vervoerder Hermes (valt onder Connexxion en daarmee Transdev) lees ik op internet dat het tarief 1,73 euro is voor een enkele reis zonder korting. Ik vraag mezelf dan meteen af waar die 3 eurocent bij 9292 naartoe gaat? Of is dit tarief bij 9292 of juist Hermes niet actueel? Voor een heen- en terugreis voor 1 kind zijn de kosten van 3,46 euro.
De laatste vraag die ik mezelf stel is hoe kan ik dan betalen voor deze busreis met 8 kinderen? Ik heb zelf een OV chipkaart (werk en privé) en mijn kinderen Stijn en Bram hebben allebei een persoonlijke OV chipkaart met Kids Vrij abonnement. Dat abonnement geldt alleen voor de treinreizen en niet voor Bus, Tram en Metro (MTB). Voor die BTM reizen zet ik er saldo op de persoonlijke OV chipkaarten.
Op de internetpagina van Hermes lees ik dat de volgende kaarten gebruikt kunnen worden voor de reis; – Papieren kaartjes via verkooppunt of buschauffeur – E ticket; online – M ticket; via buschauffeur Dat geeft mij nog geen antwoord op mijn vraag, dus ik besluit om eerst met de klantenservice van 9292 te bellen voor informatie. Van deze vriendelijke dame begrijp ik dat 1 betalende volwassene 2 kinderen gratis mee mag nemen met de bus. Kinderen die betalen mogen geen andere kinderen meenemen. Ik heb mijn situatie uitgelegd en aangegeven dat ik graag de kinderen van het kinderfeest allemaal mee wil nemen in de bus. Na 8 minuten overleggen verwijst ze mij door naar de vervoerder (Hermes) om te informeren naar een familiticket.
Hermes is in de avonduren niet bereikbaar en de volgende dag ga ik verder met min zoektocht naar antwoorden op mijn vrije dag. Zoals ik al schreef beleef ik plezier aan de voorbereidingen en tevens neem ik deze informatie mee in mijn werk in het Openbaar Vervoer. Het levert interessante inzichten op die gebruikt kunnen worden voor verbeteringen in het OV. De vriendelijke medewerker van klantenservice bij Hermes begon over een dagkaart die geldig is in vervoermiddelen van Hermes en Arriva voor 1 dag met de kosten van 6,76 euro per persoon. Ik gaf aan dat ik dat niet nodig heb, het gaat mij om een rit van 7 haltes heen en ook weer 7 haltes terug. De kinderen vermaken zichzelf in het trampolinepark en willen vast en zeker niet verder reizen die dag 😉 Na het uitleggen van de situatie en mijn alternatief (andere ouder vragen of een busje huren waarmee ik het idee van de ervaring van een busreis voor de kinderen voorbij schiet) was ze erg behulpzaam en dacht ze mee hoe de situatie opgelost kon worden. Uiteindelijk kwam ze met de oplossing er is geen leeftijdgrens (alleen volwassene) voor betalende reizigers die 2 kinderen mogen meenemen. Met andere woorden ik mocht als betalende reiziger 2 kinderen gratis meenemen, mijn zoon Stijn mocht als betalende reiziger 2 andere kinderen gratis meenemen en mijn zoon Bram mocht dat ook. Op die manier kan ik dus als enige volwassene met 2 betalende kinderen de andere 6 kinderen meenemen. Mooi resultaat na 20 minuten overleg met de klantenservice!
jeuh de bus komt eraan!
Zaterdag 19 juni Hoe ging dat nu op de dag zelf? Na het zingen, taart eten en het uitpakken van de cadeau’s zijn wij van huis naar het busstation in Eindhoven gelopen. De 1e uitdaging was het station doorlopen met 8 kinderen en 3 OV chipkaarten. Ik heb de kinderen geinstrueerd om met 3-en door 1 poortje te lopen, snel achter elkaar. Hierdoor ging er een geluid af bij de poortjes. Ook bij de andere zijde van het station hebben wij dit weer gedaan. De kinderen keken op de schermen vanaf wel perron bus 405 (of 406) vertrok. Even testen of ze de reisinformatie begrepen 😉 Alle kinderen gingen in de bus zitten, uiteraard zover mogelijk achterin. Nadat de buschauffeur (v) er was vertrok de bus met een paar minuten vertraging.
Na de 90 minuten JUMPen bij Jump Square en het avondeten waren wij klaar voor de terugreis. De bus zagen wij net vertrekken, geen probleem om de 15 minuten komt er wel een bus die naar Eindhoven centraal station rijdt. Tijd om even foto’s te maken en natuurlijk plezier. Deze keer stapten wij voorin bij de buschauffeur en die liet mij weten dat ik iets deed wat niet mocht. Ik kon niet met zoveel kinderen alleen reizen. Hij wilde dat even duidelijk gemaakt hebben en dat andere buschaffeurs moeilijk konden doen. Ik bedankte hem dat wij met z’n allen mee mochten met de bus naar centraal station en gingen achterin bij de kinderen zitten.
Deze ervaring is wat mij betreft een mooi voorbeeld om binnen het Openbaar Vervoer te kijken naar communicatie, producten & tarieven en reisinformatie. Op die manier wordt het (meer) toegankelijk voor iedereen. Dit verhaal heb ik gedeeld met mijn collega’s van de OV-campus (CROW/KpVV en DOVA) en enkelen gaven aan dat ze het al lang opgegeven zouden hebben en een andere optie hadden gekozen. Mooi compliment voor deze doorzetter dus 😉
Samen met mijn team OV-data bij Samenwerkingsverband DOVA werk ik aan innovatieve projecten op het gebied van data in de mobiliteit wereld.
Dat was mijn korte antwoord op de vraag van de vriendin van Stijn “wat doe je eigenlijk voor werk?” Oja en ik zei als eerste “goede vraag, ik werk in het OV en rijd niet de bus” 😉
Dit filmpje liet ik de rest van het verhaal vertellen: Manja kijkt op de reisplanner hoe ze naar huis kan reizen vanuit het werk met OV-fiets en bus. Met andere woorden een mooie ketenreis . Ondertussen geven andere collega’s een kijkje achter de schermen op kantoor.
Nieuwsgierig? Kijk vooral verder en laat het mij weten indien je meer wil weten of goede innovatieve ideeën hebt 💡
Geplaatst door Guus Puylaert Thema OV-sector Dossier Digitalisering
Dashboard OverOV van Samenwerkingsverband DOVA
In het dashboard OverOV visualiseert samenwerkingsverband DOVA alle relevante ov-data op één centraal punt. Marloes Verhoeven, hoofd OV-data bij DOVA: “Zo blijven waardevolle ov-data ook in de toekomst beschikbaar.” De cijfers kunnen bijvoorbeeld veel zeggen over de impact van corona.
In 2017 ontstond het idee om te werken aan het centrale dashboard, waarin vergelijkbare trends in diverse regio’s worden getoond die alle gebaseerd zijn op dezelfde brondata.
Samen met de leveranciers van deze data, veelal vervoerders en wegbeheerders, kwam DOVA tot open standaarden en vaste leveringsafspraken. “Voor betrouwbaar monitoren is het van groot belang dat iedereen over hetzelfde praat, dat is het voordeel van gestandaardiseerde informatie”, vertelt het kersverse hoofd OV-data van samenwerkingsverband DOVA.
Gedetailleerde data De data in het dashboard OverOV worden bijgehouden sinds januari 2018 en bevatten geen ruwe, maar geaggregeerde data die worden bijgehouden op zowel concessie-, lijn- als halteniveau voor tram, bus en metro. De data hebben betrekking op dienstregelingsuren, dienstregelingskilometers, het aantal ritten, het aantal haltes, het aantal lijnen, haltetoegankelijkheid, sociale veiligheid, de OV-klantenbarometer, punctualiteit, doorstroming, CO2- en stikstofuitstoot en het aantal in- en uitstappers per halte.
De decentrale ov-autoriteiten, die allemaal lid zijn van DOVA, kunnen de prestaties van vervoerders of wegbeheerders op deze manier in één keer monitoren en het als beleidsinstrument gebruiken, om te toetsen of eerder gestelde doelen worden gehaald.
“De data zijn er altijd geweest, maar kunnen nu bruikbare inzichten geven”, aldus Verhoeven. “Doordat het is gestandaardiseerd, hoeft niet elke opdrachtgever zijn eigen data meer bij te houden in een eigen dashboard en praat iedereen over hetzelfde. Dit is een nieuwe stap op weg naar volledige toegankelijkheid.”
Toepassingen Doordat het samenwerkingsverband de data verzamelt en verwerkt, blijven deze gegenereerde datasets langer beschikbaar dan 18 maanden, de wettelijke termijn voor bijvoorbeeld het bewaren van OV-chipkaartdata. “We maken kaarten en grafieken van de data”, legt Verhoeven uit. “Zelf voeren we geen analyses uit, dat laten we over aan de ov-autoriteiten en vervoerders die toegang hebben tot de data en er zelf mee aan de slag kunnen. Zij kunnen de gefilterde data downloaden en daar zelf analyses op uitvoeren”.
Een concreet voorbeeld waarin de data worden gebruikt, is de rapportage ‘Staat van het regionale OV’ die CROW-KpVV jaarlijks publiceert.
Maandelijks worden de data van eerdergenoemde thema’s geactualiseerd, waarmee ze een actueel inzicht geven in de gevolgen van de coronacrisis. Verhoeven geeft aan dat deze tool bruikbaar is om informatie over bijvoorbeeld de verandering in reizigerskilometers, dienstregelingsuren of de uitstoot van voertuigen inzichtelijk te maken.
En verder Verder kan het datadashboard aanleiding geven voor organisaties om nieuwe databronnen of meer data te gaan ontsluiten, denkt Verhoeven. “Dit soort data levert uiteindelijk de meeste maatschappelijke meerwaarde op als ze open beschikbaar zijn, dat is dus steeds de richting. Zo kan iedereen vergelijkingen en benchmarks maken op basis van deze data.” Het dashboard zal nog verder worden geactualiseerd en uitgebreid met relevante en interessante data.
Dit artikel is eerder verschenen in OV-Magazine 4-2020. Wilt u OV-Magazine voortaan in print of digitaal ontvangen? Neem contact op of neem een abonnement.
Op reis met de trein samen met mijn kinderen naar Vlieland (2018)
Sinds 1 september heeft Gertjan Kamerik het stokje als hoofd OV-data overgedragen aan Marloes Verhoeven. Graag stelt ze zich aan u voor.
Ik ben Marloes Verhoeven, op de 1e plaats moeder van Stijn (10 jaar) en Bram (8 jaar) en daarnaast ov-reiziger en fietser. Vroeger ging ik als klein meisje in de vakantie met mijn vader en broer met onze fietsen in de trein naar Zeeland. Mijn moeder reed met een volgepakte auto en haar fiets alvast vooruit naar ons vakantieverblijf. Als ze tijd had kwam ze ons van het station afhalen en anders zagen we haar op onze vakantiebestemming. Wij hebben in Zeeland veel kilometers gefietst.
Na mijn middelbare schooltijd ging ik in 1997 Bouwkunde studeren aan de Technische Universiteit Eindhoven. Tijdens mijn eerste schooljaar reisde ik dagelijks op en neer vanuit Oss met de trein. Ik kende het spoorboekje van mijn dagelijkse route en enkele andere routes, uit mijn hoofd. Mijn studie heb ik afgerond met een onderzoek naar vervoermiddelkeuze in relatie tot “life events” die mensen tijdens hun leven meemaken. De data die ik voor mijn afstuderen verzameld had met een online vragenlijst heb ik gebruikt voor mijn proefschrift in 2010 over een simulatiemodel voor levensloop in relatie tot vervoermiddelkeuze.
Sinds die tijd zijn er de nodige “life events” op mijn eigen pad gekomen. Op werkgebied heb ik wijze levenslessen geleerd bij een adviesbureau, daarna heb ik met ontzettend veel plezier en enthousiasme bij het Centraal Bureau voor de Statistiek aan innovatie- en mobiliteitsprojecten gewerkt en mijn netwerk verder uitgebreid. Op privé-gebied ben ik ontzettend blij met de geboorte van mijn twee zonen Stijn en Bram.
Samen bouwen wij graag treinbanen, steden en van alles van Lego of ander bouwspeelgoed. Uiteraard neem ik ze ook graag mee een dagje uit, op pad met de trein naar een museum of leuke stad. Vanaf het moment dat ze 4 jaar zijn hebben ze al een eigen OV chipkaart met kids vrij abonnement.
Op reis naar Vliebiza (2018) met fiets in de trein en boot
Naast deze OV opvoeding introduceer ik ook multimodale reizen bij ze door samen naar Vlieland op vakantie te gaan met fiets en trein en fiets en boot en dan het laatste stukje op het eiland zelf nog fietsen. Van wie zou ik dat hebben geleerd? Uiteraard leren mijn kinderen mij ook weer mooie dingen en stellen kritische vragen (over techniek en het Openbaar Vervoer) waardoor ik weer nadenk over innovaties en mogelijkheden op mobiliteitsgebied.
Vanaf september ben is gestart bij samenwerkingsverband DOVA als Hoofd OV-data. Ik volg Gertjan Kamerik op die veel bereikt heeft op het gebied van data en innovatie in de ov wereld. De open data van NDOV zijn daar een goed voorbeeld van, waarbij alle vervoerders gegevens aanleveren over de geplande routes en tijdstippen van de verschillende lijnen die ze in de concessie uitvoeren. Naast geplande data wordt er bij OV-data ook real-time data verwerkt die we terug zien op de DRIS-panelen bij de haltes en via de API’s in diverse reisapps. De door OV-data gepubliceerde dashboards geven vervoerders en overheden inzicht in de geleverde prestaties van het OV.
Ik heb ontzettend veel zin om deze nieuwe uitdaging aan te gaan en samen met Jan van Selm, Ineke van der Werf, Ariëns Kruijt en natuurlijk alle andere collega’s binnen DOVA, het samenwerkingsverband en de OV-campus, om de ambities op het gebied van innovatie, nieuwe technologieën en ontwikkelingen in de mobiliteitswereld waar te maken.
Nieuwsgierig naar de andere artikelen in de nieuwbrief #13 lees dan verder!
Op dinsdag 1 september 2020 ben ik aan een nieuw hoofdstuk begonnen van mijn mobiliteitsboek, lees werkende leven. Vanaf die dag werk ik bij samenwerkingsverband DOVA in Utrecht als Hoofd OV-data. Ik ga Gertjan Kamerik opvolgen die veel bereikt heeft op het gebied van data en innovatie in de OV wereld. Ik heb ontzettend veel zin om deze nieuwe uitdaging aan te gaan en samen met Jan van Selm, Ineke van de Werf, Ariëns Kruijt en natuurlijk alle andere DOVA medewerkers binnen het samenwerkingsverband om de ambities waar te maken op het gebied van innovatie, nieuwe technologieën en ontwikkelingen in de mobiliteitswereld.
Het NDOV loket met open data is een goed voorbeeld van data en innovatie waarbij alle vervoerders in Nederland data aanleveren over de geplande routes en tijdstippen van de verschillende lijnen die ze in de concessie uitvoeren. Naast geplande data wordt er bij het NDOV loket ook real-time data verwerkt voor de DRIS panelen bij de haltes en via de API’s in diverse reisapps. Daarnaast publiceert samenwerkingsverband DOVA dashboards om inzicht te geven en overheden/organisaties informatie en data te leveren om data-gedreven te werken. Ook wordt er gekeken naar voor- en natransport van het Openbaar Vervoer samen met CROW/KpVV.
Uiteraard ga ik de komende tijd ontdekken hoe samenwerkingsverband DOVA georganiseerd is, met welke organisaties er (intensief) wordt samengewerkt, wat er goed gaat en wat er nog anders kan. Op mijn website (en linkedin) zal ik mijn ervaringen met jullie delen.
Tijdens mijn Studie Bouwkunde aan de TU/e leerde ik dat er verschillende (juridische) samenwerkingsvormen zijn, zoals bijvoorbeeld de Publiek-Private Samenwerking (PPS) waarin de overheid een samenwerking aangaat met een of meerdere private ondernemingen. In deze blog wil ik meer toelichten over de verschillende mogelijkheden en introduceer ik een nieuwe samenwerkingsvorm waarbij samengewerkt wordt tussen Wetenschap op het gebied van Innovatie met de Overheid en de Markt voor de Maatschappij (WiM). Lees verder indien je meer wilt weten!
Huidige samenwerkingen of aanbestedingen Publiek-Private Samenwerking constructies kom je vaak tegen bij grote (infrastructurele) projecten. De term Publiek kan geïnterpreteerd worden als Publieke taak, oftewel de (rijks)overheid en voor het publiek, oftewel de maatschappij of de openbare ruimte. De Private term refereert naar private partijen oftewel de markt. Het verschil tussen een PPS constructie en een openbare aanbesteding met de Europese aanbestedingsregels is dat de overheid bij PPS stuurt op het einddoel zonder zichzelf te bemoeien met de inhoud. Daarentegen worden bij een openbare aanbesteding alle eisen en wensen van tevoren vastgelegd in een Programma van Eisen (PvE) en/of bestek. Bij PPS constructies wordt de innovatiekracht van de markt gestimuleerd. In eerste instantie is dit een goede samenwerkingsvorm, echter zijn het vaak complexe projecten en niet alles is (van tevoren) eenduidig vast te leggen. Hierdoor zien wij als burgers in de krantenkoppen dat grote projecten meer geld of tijd heeft gekost dan voorzien. Het gaat dan vaak om infrastructurele prijecten, bouwprojecten of IT projecten. Bij projectmanagement wordt een methode gebruikt zoals de GOTIK methode waarbij de aspecten Informatie, Organisatie, Geld, Tijd en Kwaliteit worden vastgelegd.
schema PPS constructie
Bij mijn zoektocht naar samenwerkingsvormen kom ik ook de ketensamenwerkingtegen waarbij meerdere partijen samenwerken aan één product of proces in een keten, met andere woorden in een bepaalde volgorde. Bij deze samenwerking zijn in eerste instantie geen zakelijke afspraken nodig. Soms kan dat echter wel wenselijk zijn voor efficiëntie en logistiek. Ketensamenwerking kom je tegen in de bouw en ook bij (lokale) overheden, de gezondheids/jeugdzorg, ICT en de maakindustrie.
Commerciële bedrijven Tijdens mijn werk de afgelopen jaren bij een adviesbureau, de overheid en ook tijdens gesprekken met vrienden of collega’s verbaas ik mezelf wel eens over het gebrek aan samenwerking. Het is waarschijnlijk geen onwil, wellicht eerder onmacht of onwetendheid. Daarnaast zijn er vaak verschillende (commerciële) belangen die het lastig(er) maken om open en transparante afspraken te maken wat leidt tot een gebrek aan goede samenwerking. Een commerciële organisatie heeft een ander doel bij een verkregen opdracht en daardoor andere belangen in een (gezamenlijk) project. Ze vergaren vaak kennis, data en informatie en bieden uiteraard diensten, producten en werk aan tegen betaling. Een commerciële partij heeft echter een bepaald verdienmodel (business model), waarbij vaak eenmalig geïnvesteerd wordt door het bedrijf, al dan niet met een subsidie, en daarna wordt het ontwikkelde product, de te leveren dienst of het werk terugverdiend bij meerdere opdrachtgevers. Indien de baten van de opdrachten de kosten van de investeringen overstijgen wordt er winst gemaakt. Dat is natuurlijk de doelstelling van een commercieel bedrijf.
Overheidsinstellingen of publieke organisaties Momenteel ben ik werkzaam in een publieke organisatie. Bij een overheidsorganisatie ligt dat anders, deze organisatievorm wordt ook wel vaak non-profit genoemd waarbij er geen winstdoelstelling is. Er worden ook controles uitgevoerd door accountants op welke manier het geld besteed werd. De algemene rekenkamer is hier een voorbeeld, zij controleert de uitgaven van de Nederlandse rijksoverheid of het in overeenstemming is met de gestelde regels en genomen besluiten (rechtmatig) en of de uitgaven ook daadwerkelijk het gewenste effect hebben gehad (doelmatig). Naast de overheid zijn er uiteraard nog meer non-profit organisaties te noemen die geen winstoogmerk hebben. Dat een organisatie een non-profit organisatie is wil niet zeggen dat er gratis gebruik gemaakt kan worden van de diensten en services van deze organisatie. Ik zeg altijd “voor niets gaan de zon op”. Bij overheidsorganisaties worden ook kosten gemaakt en er zijn mensen in dienst die het werk moeten uitvoeren. In veel gevallen wordt er dus een soort handelingsfee betaald. Verder kunnen deze organisaties ook kostendekkend opdrachten uitvoeren. Naast het vaste werkprogramma van het CBS worden ook opdrachten uitgevoerd waarbij alleen de werkelijk gemaakte kosten in rekening gebracht worden. Discussie over deze opdrachten heeft geleid tot aanpassingen, lees verder om hier meer over te weten te komen.
Wet, Markt en Overheid Er is een hele discussie geweest over Wet, Markt en Overheid die geleid heeft tot nieuwe afspraken welke gepubliceerd zijn in de Staatscourant van 29 april 2020. In deze regeling zijn nieuwe werkzaamheden vastgelegd, die het Centraal bureau voor de statistiek voor derden verricht. Deze nieuwe regelgeving geeft richting aan de rol van het CBS. Lees hiervoor het vraaggesprek met waarnemend Directeur-Generaal van het CBS Bert Kroese.
Introductie nieuwe samenwerkingsvorm WiM De markt en maatschappij waarin verschillende krachten en (politieke) belangen spelen vormen een ingewikkeld speelveld. Het is heel goed dat er nieuwe afspraken zijn gemaakt zodat duidelijk wordt wat de rol en taak van het CBS is. Zo kan het CBS haar maatschappelijke taak beter uitvoeren. Het is echter wel van belang dat andere organisaties zichzelf ook aanpassen aan de wijziging in het speelveld en ieder zijn/haar positie opnieuw bepaalt al dan niet samen of in een nieuwe samenwerkingsvorm. Hierbij introduceer ik een nieuwe samenwerkingsvorm; WiM ♥️.
Mooie afkorting voor een samenwerking tussen Wetenschap op het gebied van Innovatie met de Overheid als facilitator of dienstverlener en de Markt als uitvoerende partij met meerwaarde voor de burgers, oftewel de Maatschappij (WiM). Dit is tevens een mooie verwijzing naar mijn vader Wim 😉
Data hebben veel waarde. Het wordt ook wel het nieuwe goud genoemd en iedereen wil ermee aan de slag. Data verzamelen, verwerken, analyseren en publiceren is echter een vak apart. Een vak waarvan in de loop der jaren de werkwijze steeds verder verfijnd en verbeterd wordt. Een mooie vergelijking met de maakindustrie is de ambacht van goudsmid waarbij edelmetalen zoals goud gesmeed en verwerkt worden tot iets nieuws. In Nederland heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek de taak om statistieken te produceren en publiceren. Het CBS is een Zelfstandig Bestuurs Orgaan (ZBO), hierdoor heeft het een neutrale positie en vindt er geen (politieke) inmenging plaats over de output. Meer weten over de organisatie va het CBS, lees dan hier verder.
Centraal Bureau voor de Statistiek De wettelijke grondslag voor CBS is de Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek. Daarnaast is in Europese verplichting vastgelegd welke cijfers het CBS dient te leveren aan Eurostat waardoor er in Europa een vergelijking gemaakt kan worden tussen de verschillende Europese landen op basis van statistiek. Verder levert het CBS ook feitelijke (statistische) cijfers die als input dienen voor andere organisaties. Hierbij kan gedacht worden aan andere overheidsorganisaties die een andere taak of rol hebben in het proces om advies te geven aan het Ministerie over beleidskeuzes of beleidsmaatregelen. De output van het CBS wordt onder andere gebruikt door de Planbureaus in Nederland; Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Deze organisaties hebben als doelstelling het maken van strategische beleidsanalyses op diverse thema’s en onderwerpen (PBL), economische prognoses en analyses in actualiteit met wetenschappelijke verantwoording (CPB) en gevraagd en ongevraagd – sociaal-wetenschappelijk onderzoek (SCP). De statistieken en cijfers van het CBS worden op het gebied van mobiliteit ook gebruikt als input in allerlei (wetenschappelijke) modellen voor simulaties en prognoses. Hieraan werken diverse organisaties, zowel overheidsorganisaties als marktpartijen.
Aanpassingen bij CBS organisatie Naar aanleiding van de discussie Wet, Markt en Overheid gaan er zaken veranderen. De eerste stappen en aanpassingen zijn gedaan. Zoals waarnemend Directeur-Generaal Bert Kroese aangeeft zijn er organisatorische veranderingen doorgevoerd. De Raad van Advies is uitgebreid met een specialist op het gebied van mededinging. Verder is er een klachtenregeling en klachtencommissie ingesteld om op onafhankelijke wijze klachten af te handelen op dit gebied. Daarnaast komt er een nieuwe functionaris die de relatie met marktpartijen onderhoudt en toezicht houdt dat het CBS niet concurrentieverstorend werkt. Deze ‘Competitive Neutrality Officer’ wordt momenteel geworven.
Conclusie Er zijn stappen gezet en nu is het ook tijd dat andere organisaties in het speelveld zichzelf aanpassen en op zoek gaan naar een (nieuwe) rol of taak in dit gezamenlijke speelveld. Op deze manier kunnen organisaties elkaar versterken en is het niet nodig om onderlinge concurrentiestrijd aan te gaan. Uiteindelijk opereren genoemde organisaties allemaal in de cirkel. In bovenstaand figuur weergegeven met 4 fases; 1) data levert inzicht 2) beleidskeuzes 3) pilot of implementeren beleidsmaatregelen 4) sensormetingen
Dit is een uitnodiging aan organisaties om elkaar aan te vullen en te versterken in het speelveld waarin men niet zonder elkaar kan!
De anderhalvemeter samenleving heeft veel impact op het dagelijks leven en de activiteiten die wij eerder als gewoonste zaak van de wereld zagen zijn nu niet altijd meer mogelijk, sporten mag niet meer, het Openbaar Vervoer mag je alleen gebruiken voor noodzakelijke reizen, de horeca, musea, cultuur instellingen waren tot 2 juni 2020 dicht. Langzaam worden de Corona maatregelen weer versoepeld en komen wij uit de intelligente lock-down zoals wij dat in Nederland noemen. Het Kabinet laat zich hierover informeren door experts. De SER denktank heeft een advies aangeboden aan de Minister van Infrastructuur en Waterstaat Mobiliteit en de Coronacrisis.
SER denktank advies juni 2020
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) geven advies over een beleid voor het openbaar vervoer tijdens het versoepelen van de maatregelen vanwege de coronacrisis. Lees het rapport OV gebruik tijdens de opstartfase.
